Bệnh mờ đục trên ấu trùng tôm (Translucent post-larva disease – TPD) là một bệnh mới thường nhiễm trên tôm giống, gây tỷ lệ chết cao, đang khiến người nuôi tôm trên cả nước hoang mang và lo lắng… Vì vậy, để hạn chế thiệt hại, người nuôi tôm cần thực hiện tốt các biện pháp phòng và phát hiện sớm bệnh.

MỤC LỤC BÀI VIẾT

Tổng quan về bệnh TPD
Biện pháp phòng ngừa
Phát hiện bệnh dựa trên gen độc lực
Giải pháp xét nghiệm bệnh TPD trên tôm thẻ chân trắng ABT cung cấp:

Tổng quan về bệnh TPD

Văn bản của Cục Thủy sản (Bộ NN-PTNT) nêu rõ, bệnh mờ đục trên ấu trùng tôm (Translucent Post-larva disease – TPD) là một bệnh mới xuất hiện ở tôm nuôi, được phát hiện lần đầu tiên ở các trại sản xuất giống tôm thẻ chân trắng ở Trung Quốc vào khoảng từ tháng 3/2020 (Harkell L, 2020 và Zou Y et al, 2020).

Bệnh này thường nhiễm trên tôm giống, tỷ lệ nhiễm trên 60%, gây tỷ lệ chết cao ở giai đoạn tôm giống, đặc biệt là từ PL4 – PL7 (90 – 100% chỉ sau 1 ngày phát hiện dấu hiện bất thường), với các triệu chứng chính là gan tụy và ruột trắng trong suốt, cơ thể mờ nhạt và teo nhỏ, nhìn trong suốt cơ nên có tên gọi là “translucent post-larvae”, các biểu hiện này gần giống như biểu hiện của bệnh hoại tử gan tụy cấp.

Nguyên nhân gây bệnh được xác định là chủng vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus. Loài vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus (Vp- JS20200428004-2) được xác định là tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, loài Vibrio parahaemolyticus khác so với Vibrio parahaemolyticus gây bệnh hoại tử gan tụy cấp đã được công bố trước đây. (Zou Y et al, 2020). Kết quả gây bệnh thực nghiệm bằng phương pháp ngâm với liều 1,83 x 10 mũ 6 CFU/mL cho tỷ lệ chết 100% sau 40 giờ gây nhiễm, tôm thí nghiệm có các dấu hiệu bệnh giống như được mô tả ban đầu.

Nhiễm Vibrio parahaemolyticus gây bệnh TPD (VpTPD) gây ra những thay đổi mô bệnh học rõ ràng, có thể tương tự ở một mức độ nào đó với bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND). Tuy nhiên, độc tính của chủng V. parahaemolyticus gây TPD cao hơn khoảng 1.000 lần so với chủng V. parahaemolyticus gây AHPND.

Biện pháp phòng ngừa

Ngày 20/9/2023, Phòng Nghiên cứu ShrimpVet, Công ty TNHH DVKT NTTS Minh Phú AquaMeKong) do TS. Trần Hữu Lộc là Giám đốc, một chuyên gia hàng đầu về bệnh tôm đã có văn bản gửi Cục Thủy sản về việc cảnh báo phát hiện và nguy cơ mầm bệnh mới trong sản xuất giống tôm thẻ chân trắng tại Việt Nam. Theo đó, Phòng Nghiên cứu ShrimpVet cũng đã đề xuất một số biện pháp quản lý và phòng ngừa bệnh TPD, như:

– Lưu ý khi nhập dời hoặc thức ăn tươi sống từ nước ngoài, không đảm bảo nguồn gốc là yếu tố nguy cơ.

– Cần kiểm tra kỹ lưỡng nguồn gốc, chất lượng và tình trạng sức khỏe của tôm giống trước khi nhập vào trại nuôi.

– Trong trại giống, kỹ thuật viên và quản lý cần được tập huấn hiểu các đường lây của các mầm bệnh vi khuẩn. Cần áp dụng các biện pháp vệ sinh an toàn, như rửa sạch thiết bị, dụng cụ, ao nuôi; đông lạnh thức ăn tươi sống; thực hiện quy trình rửa Nauplii đúng cách trước khi đưa vào bể nuôi sản xuất.

Đề xuất ứng dụng vi sinh trong để giảm, hạn chế hoặc phòng ngừa TPD trong trại giống. Có thể sử dụng các vi sinh vật có lợi khả năng ức chế sự phát triển của V. parahaemolyticus. Các vi sinh vật này có thể được bổ sung vào thức ăn hoặc nước nuôi để cải thiện sức khỏe và miễn dịch của tôm.

Phát hiện bệnh dựa trên gen độc lực

Cho đến năm 2023, tỷ lệ mắc bệnh TPD vẫn còn phổ biến ở các trại giống và trang trại nuôi tôm thẻ P. vannamei ở các tỉnh ven biển Trung Quốc. Mặc dù một số loại kháng sinh được báo cáo là có thể tiêu diệt hoặc ức chế VpTPD, nhưng nhu cầu sản xuất tôm không kháng sinh đã thúc đẩy sự ưu tiên cao các biện pháp an toàn sinh học, bao gồm phát hiện sớm và xử lý để ngăn chặn sự xuất hiện và lan rộng của TPD.

Bằng cách phân tích khả năng gây bệnh của các protein trọng lượng phân tử khác nhau của VpTPD trên ấu trùng post tôm thẻ, kết hợp với phân tích khối phổ, phân tích so sánh bộ gen, điều tra dịch tễ học và thử nghiệm cảm nhiễm VpTPD, Liu Shuang et al. đã xác định protein độc lực mới, protein độc lực cao Vibrio (VHVP), là yếu tố độc lực chính của VpTPD. VHVP-2, được mã hóa bởi các gen độc lực vhvp-2 nằm trên plasmid 187, 791bp, được xác định là yếu tố độc lực chính của VpTPD và là yếu tố không thể thiếu đối với độc lực gây chết của V. parahaemolyticus đối với ấu trùng post tôm (Liu et al., 2023).

Trên thực tế, phân tích sâu hơn về plasmid này dựa trên bộ gen so sánh và phép đo phổ khối, các tác giả đã tìm thấy ngoại trừ gen độc lực chính của vhvp-2 mã hóa protein VHVP-2 (chứa các miền độc tố được bảo tồn SpvB và TcdB), còn có hai gen độc lực tiềm năng khác. vhvp-1 mã hóa protein VHVP-1 (trọng lượng phân tử (MWs)>100kDa) và vhvp-3 mã hóa protein độc lực tiềm tàng (MWs khoảng 100kDa) trong plasmid độc lực 187, 791bp.

Mặc dù vhvp-1 và vhvp-3 không được chứng minh là gen độc lực chính của VpTPD trong nghiên cứu trước đây, nhưng chức năng của chúng đối với độc lực gây chết đối với tôm ấu trùng post vẫn đáng để khám phá thêm. Theo kết quả dự đoán của gen mã hóa 187, 791bp plasmid bằng cách sử dụng Dịch vụ CD Search trực tuyến trong NCBI, yếu tố độc lực VHVP-1 sở hữu các vùng bảo tồn của phức hợp độc tố Tc, miền liên quan đến TcA, neuraminidase -like và protein độc lực Salmonella 28,1kD, trong khi yếu tố độc lực VHVP-3 sở hữu miền liên quan đến TccC được bảo tồn. Coi các miền TcA và TccC là thành phần quan trọng của độc tố (Lyerly và cộng sự, 1982; Zhan và cộng sự, 2016), chức năng gây độc gây chết đối với tôm ấu trùng post của các gen liên quan của chúng trong plasmid VpTPD 187,791bp thú vị và có giá trị nghiên cứu sâu.

Nghiên cứu mới đây của nhóm tác giả này đã tiến hành nhằm phân lập, xác định và phân tích khả năng gây bệnh của các mầm bệnh vi khuẩn có khả năng gây nhiễm TPD trên tôm được thu thập từ các tỉnh khác nhau ở Trung Quốc để hiểu các đặc điểm sinh học cơ bản của mầm bệnh này.

Giải pháp xét nghiệm bệnh TPD trên tôm thẻ chân trắng ABT cung cấp:

Bộ KIT qPCR định tính ABT phân phối

SQS -105	TopSPEC ® TPD-1 qPCR Kit	Phát hiện gene vhvp-1
SQS-106	TopSPEC ® TPD-2 qPCR Kit	Phát hiện gene vhvp-2
MQS-201	TopSPEC ® TPD Multiplex qPCR Kit	Phát hiện gene vhvp-1 và 2

Trước tình hình đó, ABT chúng tôi với tinh thần đồng hành cùng bà con, doanh nghiệp chăn nuôi trên cả nước, phân phối các sản phẩm bộ KIT xét nghiệm bệnh TPD với độ đặc hiệu, độ nhạy cao, phát hiện chính xác gene độc lực vhvp-1 và vhvp-2. Bộ sản phẩm có tới 3 sản phẩm tùy vào nhu cầu xét nghiệm của khách hàng.

Công ty TNHH Thiết bị ABT chúng tôi luôn tự tin và tự hào với đội ngũ nhân viên có nhiều năm kinh nghiệm về lĩnh vực sinh học phân tử, đặc biệt là các xét nghiệm liên quan đến xét nghiệm bệnh virus, vi khuẩn trên người, thực phẩm, thủy sản, thú y…Nếu có bất kì thắc mắc hay cần trợ giúp, Quý khách hàng vui lòng liên hệ thông tin dưới đây để được hỗ trợ nhanh chóng:

Hotline: 096 187 3386

Email: support@abt-vn.com

Bài viết có sử dụng thông tin tham khảo tại:

1. Cảnh báo xuất hiện bệnh mới TPD trên tôm thẻ chân trắng (nongnghiep.vn)

2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7558154/