Bệnh truyền nhiễm và phương pháp xét nghiệm phù hợp

Bệnh truyền nhiễm là nguyên nhân chính gây bệnh và tử vong trên toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và kinh tế xã hội. Vì các bệnh truyền nhiễm có thể được gây ra bởi nhiều loại mầm bệnh có biểu hiện lâm sàng và triệu chứng tương tự khó phân biệt chính xác, nên việc lựa chọn các kỹ thuật chẩn đoán thích hợp để xác định nhanh mầm bệnh là hết sức quan trọng.

Bệnh truyền nhiễm là gì?

Bệnh truyền nhiễm hay còn gọi là bệnh lây, đây là dạng bệnh rất phổ biến. Nguyên nhân gây ra bệnh truyền nhiễm là do vi sinh vật (như vi khuẩn, virus, nấm hay ký sinh trùng) gây ra, bệnh có khả năng lây truyền trong cộng đồng bằng nhiều đường khác nhau và có thể trở thành vùng dịch với số người mắc nhiều.

Tuy nhiên, khi đã mắc các bệnh truyền nhiễm, cơ thể người bệnh sẽ có đáp ứng miễn dịch dịch thể và đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào. Đó được gọi là quá trình tạo thành miễn dịch. Tùy theo loại bệnh và cơ thể người mà miễn dịch được hình thành với mức độ, thời gian tồn tại miễn dịch bảo vệ khác nhau.

Bệnh truyền nhiễm được phân loại theo đường lây và chia ra 5 nhóm bệnh. Cụ thể như sau:

• Bệnh truyền nhiễm lây theo đường máu
• Bệnh truyền nhiễm lây theo đường da và niêm mạc
• Bệnh truyền nhiễm lây theo đường tiêu hoá
• Bệnh truyền nhiễm lây theo đường hô hấp
• Bệnh truyền nhiễm có thể lây bằng nhiều đường

Các phương pháp xét nghiệm bệnh truyền nhiễm

Mặc dù việc sử dụng vắc-xin, thuốc kháng khuẩn và kháng vi-rút có thể giúp chống lại mầm bệnh ở một mức độ nhất định. Nhưng hiệu quả của chúng có thể giảm khi xuất hiện các tác nhân truyền nhiễm mới và mầm bệnh kháng thuốc chưa biết. Ngoài ra, sự phát triển của Vắc-xin và thuốc đòi hỏi các thử nghiệm lâm sàng kéo dài, điều này không cho phép kiểm soát lây nhiễm nhanh chóng và hiệu quả bệnh. Trong trường hợp không có vắc-xin và thuốc đặc hiệu, lựa chọn phương pháp phát hiện thích hợp nhằm xác định nhanh chóng và chính xác mầm bệnh là phương tiện hiệu quả nhất để đối phó với các bệnh truyền nhiễm.

Các phương pháp xét nghiệm bệnh truyền nhiễm chính bao gồm:

• Phương pháp dựa nuôi cấy vi sinh vật và soi kính hiển vi
• Phương pháp miễn dịch học
• Phương pháp định danh dựa vào acid nucleic (phương pháp khuếch đại acid nucleic)
• Phương pháp định danh không dựa vào acid nucleic

Trong đó, các phương pháp dựa vào acid nucleic đều có đặc hiệu và độ nhạy cao; có thể được sử dụng cho tất cả các loại tác nhân gây bệnh. Đồng thời, phương pháp này cho kết quả nhanh chóng hơn nhiều so với những phương pháp còn. Vì vậy, các phương pháp xác định tác nhân bệnh truyền nhiễm dựa vào acid nucleic đang được coi là biện pháp hữu hiệu giúp kiểm soát dịch bệnh nhanh chóng và hiệu quả.

Phương pháp qPCR trong xét nghiệm bệnh truyền nhiễm

Từ năm 1985, qPCR đã trở thành phương pháp được sử dụng phổ biến nhất trong nhóm phương pháp khuếch đại acid nucleic để phát hiện mầm bệnh. Với sự phát triển của khoa học công nghệ, các biến thể qPCR mới được phát dựa trên nguyên lý qPCR truyền thống đã ra đời giúp cải thiện khả năng phát hiện nhanh và chính xác mầm bệnh. Đặc biệt là phương pháp qPCR đang được sử dụng để xác định nhanh chóng và chính xác các mầm bệnh truyền nhiễm đã biết. Hiện nay, qPCR thực hiện một vai trò quan trọng trong chẩn đoán sớm các bệnh truyền nhiễm.